ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ - Τι μαρτυράει ελληνιστική οικία του 2ου αιώνα π.Χ. στην Αμφίπολη
ΠΥΚΝΩΝΕΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΜΕ ΤΟΝ ΤΑΦΟ ΣΤΟΝ ΛΟΦΟ ΚΑΣΤΑ
Γράφει ο Θεόδωρος Αν. Σπανέλης
Μέχρι τώρα η αγωνία όλων έχει να κάνει με την ταυτότητα του νεκρού ή ίσως και των νεκρών που είναι θαμμένοι στον τεράστιο μνημειακού χαρακτήρα τάφο στο λόφο Καστά, στην Αμφίπολη. Η αρχαιολογική σκαπάνη περιμέναμε να δώσει, μέσα από τα ευρήματα μια απάντηση για το ποιος είναι αυτός για τον οποίο φτιάχτηκε αυτός ο μεγαλοπρεπής τάφος,… όσο περνούν οι ημέρες τα ίδια τα ευρήματα, φαίνεται να ενισχύουν την άποψη ότι ο τάφος αυτός κατασκευάστηκε για να υποδεχθεί το σώμα του νεκρού κοσμοκράτορα Μεγάλου Αλεξάνδρου και όλα τα ενδεχόμενα πλέον είναι ανοιχτά, παράλληλα όμως και νέα ερωτήματα έρχονται να προστεθούν στα παραπάνω και τα οποία αφορούν το ίδιο το μνημείο, την αρχιτεκτονική του, τους συμβολισμούς των διακοσμητικών στοιχείων και τυχόν άλλα μυστήρια που μπορεί να κρύβει… και τα οποία εξάπτουν τη φαντασία.
Τι συμβολίζουν οι δύο σφίγγες και γιατί βρέθηκαν σπασμένες… Τι σηματοδοτεί η παρουσία των δύο καρυάτιδων ως φύλακες στον τάφο; Ο Λέοντας της Αμφίπολις ήταν τελικά στην κορυφή του Τύμβου ή όχι, και αν ήταν, τι προσδιορίζει η παρουσία του εκεί; Ερωτήματα που με την αναδρομή στην ιστορία ίσως να βρει κανείς απαντήσεις, με την ελπίδα ότι όλες μαζί θα δώσουν την μεγάλη απάντηση, σε ποιόν ανήκει ο τάφος!
Πιστεύαμε ότι κάπως έτσι θα ήταν η εξέλιξη των πραγμάτων, οπότε με λίγη υπομονή που συνιστούσε και η επικεφαλής αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη, θα παίρναμε τις απαντήσεις και θα λυνόταν το μυστήριο, κάτω από το φως που θα έριχνε η αρχαιολογική σκαπάνη. Ευτυχώς τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, κι αυτό γιατί και το ίδιο το μνημείο με την ιστορία του, έχει αρχίσει να αποκτάει ένα σημαντικό ρόλο και όπως φαίνεται έχει να μας διδάξει πολλά!!!
Μια προσεκτική ματιά παλαιών και νέων στοιχείων
Στην περιοχή της Αμφίπολις, νότια του αρχαιολογικού χώρου, υπάρχουν τα ερείπια μιας οικίας της ελληνιστικής περιόδου η οποία ανασκάφτηκε από τον αείμνηστο Δημήτρη Λαζαρίδη το 1982. Σήμερα ο χώρος της ανασκαφής είναι σκεπασμένος και κλεισμένος με στέγαστρο, αν και η χρόνια εγκατάλειψη έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα στην προστατευτική κατασκευή. Η ελληνιστική οικία όπως είναι γνωστή, βρίσκεται νοτιοδυτικά των παλαιοχριστιανικών ανασκαφών και δυτικά του αρχαίου γυμνασίου και χρονολογείται τον 2ο π.χ. αιώνα, δηλαδή είναι νεώτερη γύρω στα 200 χρόνια από το χρόνο που προσδιορίζεται η κατασκευή του τάφου στο λόφο Καστά. Στο πρώτο δωμάτιο της οικίας υπάρχει στους τοίχους διακόσμηση με ρόμβους – αντίστοιχη διακόσμηση βρέθηκε και στο δάπεδο του τάφου Καστά, δείγμα ότι και 200 χρόνια μετά (περίπου) ήταν ακόμη ένα δημοφιλές μοτίβο – και οι τοίχοι φέρουν κονίαμα με ζωηρά χρώματα: κόκκινο, πράσινο, κίτρινο, καφέ και μαύρο. Υπάρχει τοιχογραφία που εικονίζει ορθογώνιους πίνακες ύψους 1,40 μ., οι οποίοι χωρίζονται με ιωνικούς κίονες – ακόμη ένα κοινό με τον τάφο – όπου αποδίδονται με φωτοσκίαση. Στη θέση των ελίκων των κιονοκράνων ξεχωρίζουν εγχάρακτα κυκλικά περιγράμματα που τα στόλιζαν πρόσθετα επικολλημένα κοσμήματα από μαρμαροκονίαμα. Επάνω από τους πίνακες υπάρχουν δύο ζώνες ερυθρού χρώματος και ανάμεσα τους μία τρίτη ζώνη χωρισμένη σε μικρά ορθογώνια, εναλλάξ αδιακόσμητα ή με γραμμική διακόσμηση οκτώσχημων κοσμημάτων, καμπύλων γραμμών και απομιμήσεων φλεβώσεων μαρμάρου. Δίνουμε αυτές τις λεπτομέρειες για να φανεί ότι πρόκειται για μια σημαντική οικεία, κάποιου πλούσιου της εποχής. Μέχρι εδώ αυτό είναι το συμπέρασμα που βγαίνει… έρχεται όμως το δεύτερο δωμάτιο της οικείας για να μας προσφέρει κάτι ξεχωριστό και σημαντικό, καθώς εκεί υπάρχει στην διακόσμηση μια μεγάλη έκπληξη!!!
Το 1983 αποκαλύφθηκε ένα δεύτερο δωμάτιο ανατολικά του πρώτου και συνεχόμενο με αυτό, που ο καλύτερα διατηρημένος βόρειος τοίχος του σώζεται σε ύψος 3,65 μ. Οι τοίχοι φέρουν λευκά κονιάματα που μιμούνται ψευδοϊσόδομη τοιχοποιία. Το σωζόμενο ύψος των κονιαμάτων του βόρειου τοίχου είναι 2,12 μ. Δηλώνονται τέσσερις δόμοι που χωρίζονται μεταξύ τους με τρεις εγχάρακτες γραμμές, οι ακραίες ερυθρού χρώματος και η μεσαία μαύρου. Για να κατανοήσετε καλύτερα τον διάκοσμο μπορείτε να δείτε τις φωτογραφίες, η πρώτη από το δωμάτιο με τους ρόμβους και η δεύτερη με την μίμηση ψευδοϊσόδομης τοιχοποιίας.
Αν σας θυμίζει κάτι δεν κάνετε λάθος, γιατί αν κοιτάξετε στην τρίτη φωτογραφία θα διαπιστώσετε ότι η αναπαράσταση αφορά την αντίστοιχη τοιχοποιία στον περίβολο στο λόφο Καστά, αλλά και το φρέσκο δεξιά και αριστερά της εισόδου του τάφου!!! Αυτό σημαίνει ότι 200 χρόνια μετά την κατασκευή του τάφου στον λόφο Καστά, το μνημείο όχι μόνο ήταν ορατό και επισκέψιμο, αλλά ενέπνεε και την διακόσμηση των οικιών των πλουσίων της εποχής!!! Πως είναι λοιπόν δυνατόν ένα τέτοιο μνημείο που ασκούσε τόσο καταλυτική επίδραση στην κοινωνία της Αμφίπολης του 2ου αιώνα π.Χ. να μην αναφέρεται σε καμία απολύτως ιστορική πηγή, είτε σύγχρονή του, είτε κατοπινή; Δεν είναι περίεργο ένα τόσο εντυπωσιακό σε μέγεθος και ομορφιά μνημείο να ξέφυγε της προσοχής των συγγραφέων και ιστορικών; Μήπως τελικά η απάντηση είναι ότι οι πηγές που υπήρχαν καταστράφηκαν, οπότε χάθηκαν οι μαρτυρίες τόσο για το μνημείο όσο και για τον ενταφιασμένο σε αυτό;
Το πρώτο δωμάτιο της οικίας της ελληνιστικής περιόδου.
Το δεύτερο δωμάτιο της οικίας της ελληνιστικής περιόδου
xronometro.com